Aan de vooravond van Tet staan op de drempel van hotel Highland gulle gaven uitgespreid. Niet om gasten uit te nodigen, maar om de voorouders bij het feestgedruis te betrekken.
Fruit, een pakje Meo Den (Zwarte Kat) sigaretten, een fles sterke drank, rode kaarsen, rijst in bananenblad en een gestoomde kip. Vooral de laatste offergave spreekt altijd weer tot mijn verbeelding. Niet vanwege de prijs of kwaliteit van het offer, maar vanwege de plasticiteit.
Wordt een kip in Nederland netjes geabstraheerd tot bijna onherkenbare stukjes wiskundig vlees – fileermes x decimeren = drumstick + TV-snack2 – in Vietnam krijg je het volle pond. Dat wil zeggen Kip+. Plus nek, kop, kam, snavel, oogleden over gare oogballen, vleugels, dijen, maar ook klauwen + nagels. De kip kan als het ware zo van de schaal opspringen en het op een lopen zetten. Ware het niet dat de lijkstijfheid tot mals vlees is gaar gestoomd.
Vlees is geen abstract ingrediënt als zout of monosodium glutomaat (MSG). Wie op de Vietnamese markt boodschappen doet, wordt onherroepelijk geconfronteerd met het wrede einde van het dier dat het vlees levert. Kippen en eenden liggen amechtig op een kluitje te wachten op genade. Die genade volgt echter pas na de laatste folteringen. De kip of eend die resoluut de nek wordt omgedraaid mag van geluk spreken. Regelmatig worden lotgenoten namelijk levend geplukt, terwijl zij in een kuip met water worden ondergedompeld. De verstikkingsdood staat vast op het programma; de vraag is alleen ten gevolge van verwurging of verdrinking.
Kikkers, vissen, schildpadden en ander klein spul wacht onthoofding met de schaar. Over het algemeen een groot, roestbruin geval dat met een zekere nonchalance – tijdens gesprekken over het weer of de politiek – wordt bediend. Groot spul als varkens of runderen worden elders onthalst en in verhandelbare brokken naar de markt versleept. Ondanks hun vlees in decimalen zijn de afzonderlijke onderdelen nog duidelijk te herkennen.
Met name de organen doen het goed tijdens de identificatie. Een beetje anatoom hobbyist herkent feilloos de schoongespoelde darmen, longen, levers en harten. Zelfs de kinnebakken van varkens verschijnen ontbeend ten tonele. Op het hakblok worden de varkensgezichten minutieus door de marktkoopvrouw met een scheermesje glad geschoren. Op de markt van Da Lat lag vandaag een partij glimmende zwarte hoeven; alsof een kleine kudde koeien uit haar balletschoentjes was gestapt.
Het is maar de vraag of de voorouders – eenmaal dood en daarmee zèlf ervaringsdeskundigen – deze wrede offergaven op prijs stellen. Nog nooit heeft zich een voorvader aangediend om ervoor te bedanken. Daar staat tegenover dat er ook nog nooit 1 is opgestaan om er schande van te spreken. Alleen toeristen willen nog wel eens afkeurend hun hoofd afdraaien, met een gezicht dat walging uitdrukt. Zij nemen vlug een foto voor thuis en snelwandelen dan weer terug naar de groentemarkt.