Sa Pa hebben wij ook weer achter de kiezen. Het was een taaie busrit van 11 uur heen en 8 uur terug (vanuit Bac Ha).
Overal waar wij gaan achtervolgt de regen ons. Nachtelijk onweer in Ha Long Bay en dag en nacht regen in Sa Pa. Ik vertrouwde het weer niet zo, dus liet ik de trekking naar een Red Dzau dorp niet doorgaan. Te zwaar en misschien door de gladheid wel gevaarlijk. Dat ik er met mijn inschatting niet ver naast zat, bleek al snel. Op de 1e ochtend in Sa Pa hoorde ik dat de weg naar Lao Cai versperd was door een aardverschuiving. Een flink deel van de berg was in de vorm van modder en reusachtige keien naar beneden gegleden. In de val sleurde de reusachtige modderstroom 6 ‘H mong en 2 (Kinh-)Vietnamezen mee, die hun woningen aan de rand van de weg hadden staan. De weg is inmiddels vrijgemaakt, maar de lichamen zijn nog steeds niet geborgen. Gezien de omvang van het ongeluk denk ik niet dat men de lichamen ooit nog zal vinden.
Sa Pa is inmiddels behoorlijk veranderd. Het oude (houten) marktgebouw is afgebroken en vervangen door een betonnen kolos. Daarnaast is de grens van het dorp verlegd; uitgebreid met nog een heel stel hotels die er in die korte tijd alweer afgetrapt uitzien. Aan de wegen is echter nog niets gedaan, het dorp is nog altijd een smerige modderpoel.
Ik heb er nog wat tijd doorgebracht met Gil, voordat hij met zijn paxen naar China vertrok. Daarnaast heb ik een wandeling gemaakt van 6 uur met de ‘zwaksten’ uit de groep. De oudste dame is wat onzeker door evenwichtsstoornissen, dus die moest ik natuurlijk wel begeleiden. De andere groep bestond uit ‘ervaren’ wandelaars. Zij wilden graag deze trekking doen en slapen in het Dzau dorp. In plaats van daar met ze te overnachten heb ik een gids voor ze geregeld. Nog weer anderen bleven gewoon in het dorp. Zij hadden last van insectenbeten, verbranding door de zon of racekak. Tijdens de wandeling door de mistige omgeving, onder een dicht wolkendek, heb ik toch nog mijn kruin verbrand. Stom! Maar goed, het was zo bewolkt dat ik niet verwachtte te zullen verbranden.
Na 2 ‘vrije’ dagen in Sa Pa voerde de reis op zondag verder naar Bac Ha. De markt daar is nog ouderwets authentiek. Flower ‘H mong, veel kleine paardjes, honden en katten te koop voor de maaltijd. Iemand uit Karin’s groep kwam terug met een kapot gesneden tas. Met een vlijmscherp mes waren lange halen in het kunststof gegeven. Gelukkig ontbrak er niets. Enkele paxen zagen dat er iemand geboeid door de politie werd afgevoerd.
’s Avond werd ik door een afgevaardigde van ‘een groep binnen de groep’ uitgenodigd voor een gesprek onder 4 ogen. Zij sprak namens haar groep toen zij vertelde dat er wat ‘onzekerheid’ in hun groep bestond. Volgens haar werden zij te weinig op de hoogte gehouden van wat er op zo’n volgende dag werd georganiseerd. Ik vond dat onzin, want ik communiceer mij suf. Daarnaast zijn zij juist degenen die telkens ‘zelfstandig’ op stap gaan. Na hun eerdere stoere verhalen ging ik er vanuit dat zij het klappen van de zweep in den vreemde wel kenden. Zij waren immers ervaren wandelaars, die zelf wel een gids organiseerden.
Hoe kan ik ze op de hoogte houden als zij telkens zelf op stap zijn en niet de gezamenlijke avondmaaltijd willen bijwonen? Daarnaast somde zij een indrukwekkende lijst landen op die zij reeds hadden bezocht. Dan weet je het toch wel zo’n beetje? Maar nee, als het aan hun ligt, moet ik zelfs vertellen wanneer zij water moeten meenemen en reeds lang van tevoren voorspellen wat hen te wachten staat. Alsof ik al die omstandigheden persoonlijk in de hand heb. De groep die mij het meest zelfstandig leek en die zich moedwillig aan het groepsproces onttrekt, stelt zich zo onzeker en afhankelijk op.
De tijd verstrijkt relatief snel. De dagen zijn zo vol gepland dat ik geen tijd heb om mij te vervelen. Ik heb nauwelijks tijd om wat dan ook te voelen. Vroeg op (05.00 uur) en telkens te laat naar bed (23.00 uur). Daardoor kon ik zonder al te veel problemen rechtop in mijn stoel in de bus slapen. Af en toe wakker wordend door het bonken van mijn hoofd tegen het zijraam of door het opwippen van de bus door een al te diepe kuil in de weg, die de chauffeur niet wist te ontwijken; de lichte nekpijn van het opzij hangen van mijn hoofd nam ik graag voor lief.
Ook morgen staat er weer iets op het programma, ondanks onze (rust)dag in Hanoi. Een uitstapje naar de Perfume Pagoda. Iedereen heeft er op ingetekend. 2 uur rijden, 3 kwartier varen, 2 uur klimmen, lunchen en de tempel bezoeken, daarna dezelfde weg weer terug. Wij vertrekken om 06.30 uur (na het ontbijt in ’t hotel) en zijn dan weer rond 17.00 uur terug.
Overmorgen naar Hué met de nachttrein: 20.00 uur gaat de trein rijden, de volgende ochtend omstreeks 08.00 uur komen wij aan. De gezagsvoerder van de ervaren ‘groep binnen de groep’ vroeg vanmiddag wat er ongeveer moet worden betaald voor een xich lo-ritje van punt a. naar punt b. in Hanoi. Toen had zij het erover dat wij van het treinstation van Hué naar het hotel – de transfer dus – ook met de fietstaxi zouden gaan. Met z’n 16-en dus. ‘Goh, dat wist ik niet’, antwoordde ik spontaan in mijn onnozelheid. Waarop zij reageerde: ‘Moet je toch beter de reisomschrijving lezen!’
Als zij zo graag met zo’n fietstaxi wil, waarom neemt zij die zelf dan niet, hier in Hanoi bijvoorbeeld, om er zelf achter te komen dat je ook over de prijs kunt onderhandelen. Ik moet overal tegelijk rekening mee houden, – is het dan zo belangrijk dat ik de wervende, full colour reclamefolder van Hanoeman naar de letter volg?
Uit ervaring weet ik dat je na zo’n nacht in de oncomfortabele en lawaaiige trein gebroken en in slaaptrance op je bestemming aankomt. Dan kan het je ècht niet schelen hoe je naar het hotel komt, als het maar zo snel mogelijk is. Nee, zij begeeft zich liever in het gedrang van de xich lo-rijders voor het treinstation, om zich na eindeloze misverstanden neo-koloniaal naar het hotel te laten fietsen.
Zij struikelt over het niet-lezen van zo’n klein detail, maar vergeet dat ik voornamelijk de hoofdlijnen in de gaten moet houden. Ik kan niet anders zeggen dan dat alles tot nog toe vlekkeloos verloopt, dus waarom zo vijandig? Heeft haar clan gekozen voor reisbureau Hanoeman vanwege het aangekondigde avontuur of vanwege de lage kosten? Ervaren reizigers? Deze cheapy cheapy vakantiegangers zien het liefst dat ik ze hoogstpersoonlijk bij de hand neem om ze het avontuurlijke Vietnam te laten zien, maar hebben geen cent over voor de service die zij wensen.
Gelukkig zijn er ook paxen die wel vriendelijk zijn en begrijpen waar het om gaat. Reizen met het voordeel dat reizen met een groep biedt, maar aan de andere kant de ruimte hebben om het verblijf zelf in te kleuren. Volgens mij is het zwaarste gedeelte van de reis bijna achter de rug. De laatste zware etappe is de nachtelijke reis naar Hué. Daarna kan het alleen maar beter (en lichter) gaan.
Hanoi, xxviii juli ’98
Juist wilde ik aan het schrijven beginnen toen de paxen van de Poppenvoorstelling aan het Hoa Kiem meer terugkwamen. Voor de 1 moest ik een dokter bestellen, de ander moest zijn verhaal kwijt.
Vandaag zijn we naar de Perfume Pagoda geweest. Wij vertrokken om 06.45 uur en waren om 17.45 uur weer terug. Een hele onderneming voor een bezoekje van een half uur aan een boeddhistisch altaar in een hooggelegen spelonk … Schemerig en sfeervol, dat wel.